به گزارش مشرق، اواسط خرداد ماه بود که اصغر جهانگیر رییس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی از به بهره‌برداری رسیدن فاز اول اردوگاه حرفه‌آموزی ویژه محکومان مخدر در فشافویه خبر داد. خبری که در موعد مقرر خود محقق شد و محمدرضا آذر نیا دبیر شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر استان تهران 14 تیر ماه اعلام کرد: اردوگاه فشافویه از فردا آماده پذیرش محکومان مواد مخدر است.

چه کسانی به اردوگاه محکومان مواد مخدر منتقل می‌شوند

برای بازدید از این اردوگاه که 15 سال برای ساخت آن زمان صرف شده، تصمیم گرفتیم به فشافویه برویم اما قبل از رفتن به اردوگاه، گپ و گفتی با سهراب سلیمانی مدیرکل زندان‌های استان تهران داشتیم که این مصاحبه به طور جداگانه روی خروجی تسنیم قرار گرفته است.

تا قبل از صحبت‌های سلیمانی فکر می‌کردیم قرار است معتادانی که توسط نیروی انتظامی از کف خیابان‌ها جمع آوری می‌شوند به اردوگاه منتقل شوند اما مدیر کل زندان‌های استان تهران گفت: این اردوگاه در راستای ماده 42 است که یک آیین‌نامه خاص دارد و تعریف کرده که چه کسانی می‌توانند وارد اردوگاه ها شوند. تصور بر این نیست تمام معتادانی که کف خیابان هستند به این اردوگاه‌ها منتقل شوند. در ماده 42 به دو نوع اردوگاه سخت و عادی اشاره شده است و در اختیار سازمان قرار گرفته که شرایط سخت باشد یا عادی، که البته باید بگویم شرایط اردوگاه ها عادی هم از شرایط زندان سخت‌تر است.

وی اضافه کرد: تصور بر این است که این اردوگاه برای معتادان کف خیابان است در حالی که اینگونه نیست. بحث معتادان کف خیابانی و متجاهر، مربوط به مواد 15 و 16 قانون است که باید در کمپ‌های ترک اعتیاد نگهداری شوند. ماده 42 مربوط به زندانیان و محکومان دارای محکومیت 15 سال به بالاست که باید در این اردوگاه‌ها نگهداری شوند که شرایط نگهداری آنها از شرایط زندان سخت‌تر باشد. در این زمینه و برای انتقال این محکومان به اردوگاه ها، اختیار به قاضی اجرای احکام و شورای طبقه‌بندی زندان داده شده تا محکومان را به این اردوگاه‌ها منتقل شوند. اگر خرده‌فروش مجرم باشند به زندان‌ها می‌روند و زندان‌ها هم نمی‌توانند پذیرش نکند زیرا طبق قانون مکلف به پذیرش هستند اما این اردوگاه مربوط به ماده 42 است.

اردوگاه محکومان مواد مخدر کجاست؟

اردوگاه محکومان مواد مخدر در منطقه فشافویه شهر حسن آباد که در جنوبی‌ترین قمست استان تهران واقع شده، قرار دارد. برای رفتن به اردوگاه کافی‌ است از کیلومتر 12 آزادراه تهران – قم وارد خروجی حسن‌آباد شوید. پس از ورود به شهر و دور زدن میدان اصلی آن (میدان حسن‌آباد)، وارد جاده دوطرفه حسن آباد به چرم‌شهر می‌شوید که ندامتگاه تهران بزرگ نیز در این جاده قرار دارد. پس از پشت سر گذاشتن حدود 30 کیلومتر، اردوگاه محکومان مواد مخدر در سمت چپ جاده‌ای که تا چشم کار می‌کند مزارع کشاورزی و دامپروری است، با برجک‌های بلند و ساختمانی عریض و طویل خودنمایی می‌کند.

فاصله بین جاده تا اردوگاه که حدود 500 متر است، هنوز آسفالت نشده و شوسه است. به محض اینکه وارد اردوگاه شوید، محوطه بزرگی روبروی دیدتان قرار می گیرد. محوطه‌ای که دور تا دور آن سالن ها و بندهای نگهداری محکومان است اما محوطه مرکزی که وسعت بسیار زیادی دارد، خالی است و همین مساله توجه‌مان را به خود جلب می‌کند. هنوز هیچ محکومی در اردوگاه وجود ندارد و معابر داخلی نیز مانند بیرون اردوگاه آسفالت نشدند اما ماشین آلات راه سازی مشغول عملیات آسفالت معابر هستند.

اردوگاه آخرین مراحل آماده‌سازی خود را طی می‌کند؛ به همین خاطر محض ورود به داخل اردوگاه، ما را به سمت کانکسی بردند که محسن شمس مسئول اردوگاه در آن حضور داشت و طبق هماهنگی‌های قبلی، منتظر ما بود. داخل کانکس بسیار کوچک و پر بود از نقشه‌های مهندسی. روی دیوار کانکس، نقشه بزرگی از اردوگاه وجود داشت که شمس توضیحات خود را از روی این نقشه ارایه می‌کرد.

وجود 24 اندرزگاه 300 نفره در اردوگاه محکومان مواد مخدر

مسئول اردوگاه محکومان مواد مخدر درباره قسمت‌های مختلف این اردوگاه گفت: این زندان دارای سه بال اصلی در دور تا دور اردوگاه است و مساحت کل زندان 110 هکتار است. اردوگاه محکومان مواد مخدر فشافویه، 70 هزار متر مربع زیر بنا دارد و شامل 24 اندرزگاه است. این اردوگاه در مجموع دارای 38 سوله است که از این تعداد 12 سوله مربوط به پشتیبانی و 26 سوله نیز اندرزگاه 300 نفره است. به گفته شمس، اردوگاه فشافویه از نظر مساحت بزرگترین، زندان کشور است.

آمادگی اردوگاه برای پذیرش دو تا سه هزار زندانی

شمس همچنین درباره آمادگی برای پذیرش زندانی گفت: هنوز زندانی وارد اردوگاه نشده اما فاز نخست تکمیل شده است و آمادگی پذیرش دو هزار و 500 زندانی را داریم. از 10 روز پیش آماده باش هستیم و فضاهای لازم برای پذیرش زندانی آماده شده است. بندهای عمومی از پیمانکار تحویل گرفته شده اما اما در مرحله تست هستیم تا اگر ایراد در سیستم لوله کشی یا تهویه مشکلی وجود داشت، رفع شود. سیستم هواساز این اردوگاه «ایر واشر» است. تخت‌ها نیز در سالن‌ها چیده شده و جیره‌ها را تحویل گرفتیم.

ساخت بهداری مجهز به دندانپزشکی و اتاق عمل سرپایی

وی در خصوص بهداری و حضور کادر پزشکی در اردوگاه افزود: بهداری اردوگاه در زمینی به مساحت یک هزار و 200 متر مربع ساخته شده و دارای دندانپزشکی، رادیولوژی و اتاق عمل سرپایی است. با توجه به اینکه هنوز زندانی وارد اردوگاه نشده، کادر پزشکی فعلا مستقر نیست اما به محض اینکه زندانی وارد اردوگاه شود، کادر پزشکی مستقر می‌شود و طبق مانورهایی که داشتیم کادر پزشکی 25 دقیقه بعد از پذیرش زندانی، استقرار می‌یابد. 

مسئول اردوگاه محکومان مواد مخدر فشافویه ادامه داد: تیم پزشکی بهداری، شامل پزشک و پرستار هستند. فعلا در بحث ورود زندانیان، متخصص نداریم و پزشک عمومی می‌آید اما در مراحل بعدی دندانپزشک، رادیولوژیست و متخصص علوم آزمایشگاهی و تخصص‌های دیگر به صورت هفته‌ای و طبق زمانبندی، در بهداری مستقر می شوند.

تملک 3 هزار هکتار از اراضی حسن‌آباد توسط سازمان زندان‌ها

شمس درباره زمین‌های‌ کشاورزی اطراف زندان که گفته می‌شود قرار است محکومان مواد مخدر در این مزارع کار کنند گفت: حوالی این زندان سه هزار هکتار زمین کشاورزی وجود دارد که متعلق به سازمان زندان‌هاست؛ یعنی از ابتدای جاده حسن آباد به سمت چرم‌شهر، هر چه زمین کشاورزی وجود دارد متعلق به سازمان زندان هاست.

وی ادامه داد: در این اراضی 14 حلقه چاه داریم. ما الان در اراضی زلف‌آباد هستیم که اراضی آن حدود 730 هکتار است. کنار ما اراضی اشتهاذان، آراد، بیجین و  خانلوق هستند که کشاورزی فعال دارند. این زمین‌ها زیر نظر بنیاد تعاون سازمان زندان‌ها و زیر کشت هستند. محصولات عمده این مزارع نیز گندم، جو، ذرت و یونجه است.

شمس اضافه کرد: این زندانیان برای خروج از زندان باید رای باز شوند. در آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها، برای رای باز شدن، زندانی باید محکومیت زیر 5 سال داشته باشد و پس از طی مدت مشخصی از محکومیت خود و بر اساس نظر شورای طبقه بندی، رای باز شده و ضمان مشخص گرفته می‌شود تا زندانی هنگام خروج فرار نکند. زندانی سپس به زندان‌های رای باز منتقل می‌شوند و صبح‌ها در کارگاه‌های بنیاد تعاون که زیر نظر سازمان زندان‌هاست کار می‌کنند و شب‌ها به آسایشگاه‌ها باز می گردند. اگر هم سیاست زندان اجازه دهد می توانند آخر هفته یا تعطیلات با اخذ مجوز قضایی به خانه‌هایشان بروند. آغاز کار اردوگاه فشافویه با زندانی محکوم است و یک بازه زمانی طول می‌کشد تا زندانیان واجد رای باز مشخص شوند.

احداث چهار بند دو هزار و 500 نفری در محوطه مرکزی اردوگاه

وی در خصوص برنامه پیش‌بینی شده برای محوطه مرکزی اردوگاه نیز گفت: برنامه قبلی این بود که سالن‌های دور تا دور اردوگاه، کارگاه شوند و محوطه مرکزی به سالن‌های اسکان اختصاص یابد اما با توجه به فشار زیاد بر روی زندان‌های دیگر و تراکم بالای جمعیت کیفری در زندان‌ها،  فعلا تصمیم گرفتیم سالن های اطرف اردوگاه را تغییر کاربری داده و به مسکونی تبدیل کنیم تا فشار موجود کنترل شود. در آینده در محوطه وسط اردوگاه، چهار بند دو هزار و 500 نفری احداث و زندانیان به این بندها منتقل می‌شوند و سالن های اطراف به کاربری قبلی خود بازمی‌گردند.

شمس تاکید کرد: البته این مساله بستگی بسیاری به اعتبارات دارد زیرا ساختن چهار بند دو هزار و 500 نفره کار ساده‌ای نیست. در حال حاضر وقتی زندانی جا ندارد بخوابد، خوابگاه مهمتر از کارگاه است.

اختصاص 200 میلیارد تومان برای تکمیل فاز اول اردوگاه فشافویه

مسئول اردوگاه فشافویه درباره هزینه‌های صرف شده برای رساندن اردوگاه فشافویه به شرایط کنونی نیز گفت: اردوگاه فشافویه در سال 79 دو مرحله کلنگ خورد اما کار متوقف شد تا اینکه در سال 88 با تلاش‌های آقای اسماعیلی کار به طور جدی شروع شد و اکنون در اینجا قرار داریم. 

بدهی 50 میلیاردی سازمان زندان‌ها به پیمانکار

وی افزود: تا کنون چیزی حدود 110 الی 120 میلیارد در این مجموعه هزینه شده است که این مبلغ توسط سازمان زندان‌ها به پیمانکار پرداخت شده اما چیزی حدود 50 الی 60 میلیارد تومان نیز به پیمانکار بدهکار هستیم است. جدا از این، یک سری هزینه های دیگر برای خط گاز، آب و فیبرنوری نیز وجود دارد که با احتساب این هزینه ها، این زندان در شرایط فعلی، زندانی 200 میلیاردی است.

بندهایی با همه امکانات مورد نیاز یک زندانی

با پایان صبحت‌های مسئول اردوگاه، به یکی از بندهای تکمیل شده فاز اول اردوگاه رفتیم تا آنچه انجام شده را از نزدیک مشاهده کنیم. پس از عبور از درب بزرگ و فولادی یکی از سالن‌های بال A اردوگاه، وارد راهرویی شدیم که در دو طرف آن حیاط هواخوری زندانیان قرار داشت.

در انتهای این راهرو اتاق‌هایی قرار داشت که به گفته شمس این اتاق‌ها، بخش اداری اندرزگاه هستند و کارشناسان فرهنگی، روحانی، پرستار، مراقب و مسئول اندرزگاه با استقرار در این بخش، امورات مربوط به زندانیان را انجام می‌دهند.

در سمت چپ و راست هر اندرزگاه، دو سالن وجود دارد که برای ورود به این سالن‌ها باید از درب‌هایی که ضد گلوله و انفجار است و به ستون وصل شده، عبور کنید. به محض ورود به سالنی که هنوز زندانی ندارد، به راحتی بوی نو بودن تخت‌ها، موکت، کاشی‌ها، سیستم‌های تهویه و در و دیوار را می‌توان استشمام کرد. تخت‌ها طوری جانمایی شده‌اند که هر کدام یک اتاق را تشکیل می‌دهند.

در انتهای سالن، نمازخانه‌ای با دیوار اوپن در نظر گرفته شده که علاوه بر اقامه نمازهای یومیه، فعالیت‌های فرهنگی زندانیان در آن انجام می‌شود. سمت چپ نمازخانه، یک چراغ‌خانه نیز تعبیه شده که زندانیان می‌توانند برای خود چای بگذارند یا آب جوش درست کنند. در کنار چراغ‌خانه هم دو دستگاه آب سردکن وجود دارد. البته به گفته شمس قرار است طی روزهای آینده در هر سالن یک تلویزیون 100 اینچ ال ایی دی نیز نصب شود.

ایجاد یک سرویس بهداشتی و حمام به ازای هر 34 زندانی

از کنار آب سرد کن‌ها که عبور کنید، به ورودی سرویس‌های بهداشتی، حمام و روشویی می‌رسید. به گفته شمس به ازای هر 14 نفر یک سرویس بهداشتی و به ازای هر 20 نفر یک حمام در نظر گرفته شده است. او می‌گوید« شیرآلات حمام‌ها و سرویس‌های بهداشتی به گونه‌ای ساخته شده تا زندانیان نتوانند به خود آسیب برسانند. با توجه به کمبود آب، شست‌وشوی زندانیان با آب چاهی که یک بار تصفیه شده، انجام می‌شود».  به گفته شمس در ساخت این اردوگاه از تجربیات ساخت زندان‌های مرکزی کرج و تهران بزرگ استفاده شده است.

از دیگر قسمت‌های هر سالن، محوطه هواخوری کنار سالن است که فضای وسیعی را به خود اختصاص داده است. در محوطه هواخوری علاوه بر وجود نیمکت‌هایی برای نشستن زندانیان، بوفه‌ای وجود دارد که زندانی‌ها می‌توانند از این بوفه مایحتاج خود را تهیه کنند. البته شمس می‌گوید بزودی در حیاط هواخوری، دستگاه‌های ورزشی نیز تعبیه می‌شود تا زندانیان بتوانند از آن استفاده کنند.

پس بازدید از محوطه هواخوری، از بند خارج می‌شویم تا سوار بر ماشین به یکی دیگر از قسمت‌های اردوگاه برویم. یکی از مجموعه‌هایی که در اردوگاه فشافویه فضای بزرگی را به خود اختصاص داده، مجموعه سالن‌های ملاقات است که در بال B اردوگاه قرار دارد. شمس می‌گوید در این اردوگاه سه نوع ملاقات به زندانیان می‌دهند؛ ملاقات کابین، ملاقات حضوری و ملاقات شرعی. البته به دلیل نظافت‌های قبل از آماده‌سازی این مجموعه نتوانستیم وارد آن شویم بنابراین همراه مسئول اردوگاه، به بخش انفرادی اردوگاه رفتیم.

به گفته مسئول اردوگاه فشافویه، یکی از سوله‌های اردوگاه به محل نگهداری انفرادی زندانیان اختصاص یافته است. بخش انفرادی اردوگاه دارای دو طبقه است و در هر طبقه تعدادی سلول انفرادی وجود دارد. نکته جالب این است که بر خلاف تصور همگان که فکر می‌کنند سلول‌های انفرادی خیلی تنگ و تاریک هستند، سلول‌های انفرادی این مجموعه دارای نورگیر بوده و فضای داخلی آن نیز آنگونه که تصور می‌شود، کوچک نیست. در داخل سلول فضای مناسبی برای خوابیدن وجود دارد و یک سرویس بهداشتی پیش‌بینی شده و یک روشویی هم برای شستن دست و صورت وجود دارد. درب‌های سلول انفرادی نیز از فولاد و ضد انفجار و گلوله است و هر در دارای یک پنجره در قسمت بالا و یک ورودی کوچک در قسمت پایین برای دادن غذا به زندانی است.

از دیگر بخش‌هایی که به همراه آشپرخانه اردوگاه بود؛ آشپرخانه‌ای پیشرفته با دیگ‌ها و سردخانه‌ای بزرگ برای نگهداری موادغذایی. آشپزخانه اردوگاه مراحل پایانی راه‌اندازی خود را طی می‌کند. تمامی تجهیزات لازم در آن وجود دارد. دیگ‌های برنج از نوع دو جداره با سیستم پخت بخارپز هستند. تمامی تجهیزات یک آشپزخانه صنعتی در این اینجا وجود دارد. حتی دستگاه کباب زنی هم از نوع پیشرفته است. از جمله نکات جالب، سردخانه بزرگی است که در ابتدای آشزخانه تعبیه شده است. سردخانه به قدری بزرگ است که تعجب ما را بر‌می‌انگیزد اما به گفته شمس این سردخانه بزرگ فقط یک وعده غذایی زندانیان را جواب می‌دهد و سردخانه اصلی که حجم و اندازه بسیار بزرگ‌تری دارد، در بخش دیگری از اردوگاه قرار دارد.

از آشپزخانه هم خارج می‌شویم و به بهداری مرکزی اردوگاه که هزار و 300 متر زیربنای آن است، می‌رویم. به محض ورود به ساختمان بهداری، با کارگرانی مواجه شدیم که مشغول کف سابی یا به اصطلاح ساب زنی بودند تا کاشی‌ها و سنگ‌های کف بهداری شفاف و عاری از لکه شوند. به دلیل مشغول بودن کارگران، تجهیزات پزشکی هنوز در بهداری نصب نشده است اما شمس می‌گوید همه تجهیزات خریداری و آماده شده و به محض اتمام فعالیت کارگران، نصب و راه‌اندازی می‌شود.

همین که وارد راهرو و اتاق‌های بهداری می‌شویم، برای مدتی فراموش می‌کنیم در زندان هستیم. اتاق پزشکان، اتاق عمل سرپایی، واحد دندانپزشکی، آزمایشگاه، واحد رادیولوژی و اتاق بستری، از جمله بخش‌های بهداری مرکزی اردوگاه محکومان مواد مخدر است. با توجه به اینکه تجهیزات پزشکی هنوز در بهداری نصب نشدند، وقت زیادی را در بهداری صرف نمی‌کنیم و به سمت ساختمانی در کنار درب ورودی اردوگاه می‌رویم که قرار است از آنجا محکومان پذیرش شوند.

قسمت پذیرش اردوگاه به درب ورودی متصل است. همین اینکه زندانی وارد می‌شود، به اتاقی که روبروی درب ورودی قرار دارد، انتقال یافته و برای او پرونده تشکیل می‌شود. پس از تشکیل پرونده، زندانی به اتاقی که پزشک در آنجا مستقر است، می‌رود تا مورد معاینات اولیه قرار گیرد و پرونده سلامت برای او تشکیل می‌شود.

اما این پایان کار نیست، بلکه بعد از انجام معاینات اولیه و تشکیل پرونده سلامت، زندانی به قسمت آرایشگاه انتقال می‌یابد تا موهای سرش کوتاه شود. پس از کوتاه شدن موها، زندانی به حمام فرستاده می‌شود تا آلودگی‌های احتمالی پاک شود. با پایان یافتن استحمام، به فرد محکوم، لباس مخصوص زندان و جیره‌ای که از قبل تعیین شده، داده می‌شود و سپس به قرنطینه یا بند انتقال می‌یابد. به گفته شمس در بدو انتقال به بند نیز، پتو و جیره مجدد به زندانی داده می‌شود.

با بازدید از قسمت پذیرش، کار ما در اردوگاه محکومان مواد مخدر فشافویه پایان یافت؛ اردوگاهی که رسیدن آن به این مرحله 15 سال طول کشیده است و هفته پیش فاز نخست آن تکمیل شده است.